Samenvatting: We kunnen ons land, de lucht en het water zuiveren via microbiële activiteit, maar we moeten slim zijn in het ontwerpen van onze nutriëntenkringloop
- De rol van water in warmtedynamiek: Water beïnvloedt 95% van de warmtedynamiek op aarde, terwijl CO₂ minder dan 4% bijdraagt.
- CO₂ is een symptoom, geen oorzaak: Gedegradeerde bodems dragen bij aan klimaatverandering door het uitstoten van broeikasgassen. Het aanpakken van bodemgezondheid is daarom cruciaal.
- Hydrologische invloeden: Extreme weersomstandigheden hangen voornamelijk samen met verstoringen in de waterkringloop.
- Koolstof en waterstof: Deze twee elementen zijn nauw met elkaar verbonden. Hun samenwerking is essentieel voor het leven op aarde en voor talloze andere toepassingen.
Bij het bemiddelen van klimaat verandering spreekt Walter Jehne over het opbouwen van de Soil Carbon Sponge. In een van zijn lezingen stelt hij dat we ons niet moeten richten op koolstof zelf, omdat dit slechts een symptoom is. Wat werkelijk de warmtedynamiek van de aarde reguleert, is waterdamp.
Koolstof
Toch hebben we koolstof nodig om de planeet te kunnen afkoelen, omdat het een fundamenteel bouwblok is voor de bodem. Koolstof fungeert als een binder van andere elementen. Het leven is gebaseerd op koolstof, en daarom is een gezonde bodem rijk aan functionele koolstof.
Koolstof wordt vaak over het hoofd gezien als voedingsstof, terwijl het tal van voordelen biedt:
- Verhoogt de kationenuitwisselingscapaciteit (CEC), waardoor de bodem beter voedingsstoffen vasthoudt
- Helpt bij het neutraliseren van zure bodems
- Biedt voedsel en huisvesting voor bodemleven
- Stimuleert de kringloop van voedingsstoffen, wat leidt tot hogere opbrengsten
- Verbetert het waterbergend vermogen van de bodem dankzij organische stof
Bron: [[Soil Chemistry, Nutrient Cycling and Soil Biology Graham Lancaster]]
Bij het bouwen van de Soil Carbon Sponge houdt de bodem veel meer water vast- per procent organisch stof gehalte kan een bodem zo’n 25.000 gallon vasthouden per acre. Dit is 334 duizend liter per procent, per hectare.
‘Omdat er weinig koolstof in de bodems van de landbouw zit, hebben bodem wetenschappers de schatting gemaakt dat je geen koolstof in de bodem kunt opslaan. Maar dat kun je dus wel met de juiste aanpak!’
Bron: [[FC1 L14 – Carbon Sequestration and the Carbon Cycle]], Elain Ingham
We willen het CO₂-gehalte in de atmosfeer onder de 500 ppm houden, maar we kunnen ook te veel koolstof in de bodem vasthouden. Er moet namelijk ook voldoende CO₂ in de lucht blijven—ongeveer 150 ppm—anders zou de biosfeer instorten, omdat planten dan geen koolstof meer uit de lucht kunnen opnemen.
De schattingen lopen ver uiteen, maar het blijkt dat de landbouw verantwoordelijk is voor de uitstoot van 15% van de wereldwijde GHG’s. Het is geen tijd voor het wijzen met vingers, maar een tijd van oplossingen aandragen.
“although estimates vary, agriculture is directly responsible for somewhere around 15% of global green house gas emissions…. blowing carbon of into the air (1/3 of CO2 in the atmosphere is from plowing (between 1800 and 1980))“
Bron: [[Growing a revolution]], David R. montgomery
Wanneer de bodemstructuur slecht is, zijn micro-organismen minder effectief in het vasthouden van koolstof in de bodem. Daarom willen we ideale omstandigheden creëren zodat microben hun werk goed kunnen doen. Dat betekent dat er lucht door de bodem moet kunnen circuleren. Dit kan door eenmalig ploegen. Mijn voorkeur heeft het om vervolgens planten te gebruiken met penwortels. Deze planten breken de verdichting in de bodem open.
De rol van planten in koolstofopslag
Planten nemen koolstof op uit de lucht via fotosynthese. Deze koolstof wordt via de wortels naar de bodem geleid—een proces dat bekendstaat als het Liquid Carbon Pathway. De effectiviteit van dit proces hangt sterk af van plantendiversiteit. Idealiter gaat het om 40 verschillende soorten uit minstens 4 plantfamilies, zoals het Jena Experiment in Duistland heeft aangetoond.
https://the-jena-experiment.de/
Diversiteit stimuleert fotosynthese en bevordert de koolstofopslag in de bodem. Deze hoeveelheid aan verschillende planten is niet praktisch voor de boer, maar wel effectief in het opnemen van CO2 uit de lucht en dus het vormen van biomassa.
Naast de liquid carbon pathway is er nog een weg waardoor koolstof zijn weg vind naar bodem, dat is vergaand organisch materiaal. Denk hierbij aan mest en resten van planten, maar ook overleden dieren, insecten en vooral microben.
De rol van het bodemvoedselweb
In bodems die bacterie gedomineerd zijn—zoals in grote delen van Nederland—komt tot wel 80% van de opgenomen koolstof weer vrij in de atmosfeer. Om dit te voorkomen is microbiële omzetting nodig: het omzetten van vluchtige koolstof in stabiele bodemkoolstof. Dit gebeurt via het bodemvoedselweb, waarin een rijke microbiële diversiteit essentieel is voor langdurige koolstofopslag.
Schimmels: de ontbrekende schakel
Schimmels spelen een sleutelrol in het vasthouden van koolstof in de bodem. Helaas zijn ze nauwelijks aanwezig in de bodem van de Nederlandse landbouw. De koolstof die planten via hun wortels afscheiden (zogenaamde worteluitscheidingen) dient als voedsel voor micro-organismen. In ruil leveren deze microben voedingsstoffen terug aan de plant. Dit is een klassiek voorbeeld van een symbiotische relatie waar zowel plant als bodemleven van profiteren.
Bodem Gezondheid Principes
voor het bouwen van de Soil Carbon Sponge dien je je aan de volgende principes te houden.
- Onderhoud bodembedekking en bescherming
- Zorg voor een levende wortel in de bodem, zo lang mogelijk gedurende het jaar
- Integreer vee en/of hun mest (indien haalbaar)
- Diversiteit, diversiteit, diversiteit – in planten, dieren en bodemleven
- Optimaliseer fotosynthese van planten
- Beperk verstoring – vermijd het “doden” van je ondergrondse bodemleven
- Beheer op basis van wat je wél wilt, niet op wat je probeert te vermijden
- De acties die voortkomen uit deze principes zijn afhankelijk van je specifieke klimaat en omstandigheden
Bron: [[For the love of Soil]], Nicole Masters
Houdt je aan deze principes en je bevordert bodemgezondheid. Haal via planten en microben koolstof uit de lucht en stop daarmee water terug in onze opgedroogde bodems. Nederland behoort een sponzig landschap te hebben zodat we onze atmosfeer en water kunnen zuiveren, daarvoor dienen we wel aandacht te geven aan wat onze maatschappij fundeert- de bodem onder onze voeten.